Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Stanisława Moniuszki

W grudniu 1988 roku Maria Fołtyn otrzymała zgodę Ministerstwa Kultury i Sztuki na zorganizowanie Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. Stanisława Moniuszki oraz nominację na Dyrektora Artystycznego konkursu. W swojej książce „Żyłam sztuką, żyłam miłością” tak wspomina to wydarzenie: „…Przez wiele lat pragnęłam stworzyć konkurs Moniuszki w Warszawie, nie tylko dla lepszej „propagandy” jego muzyki, ale przede wszystkim dla szansy, jaką konkurs stwarza młodym śpiewakom. Było to przedsięwzięcie trudne, tym bardziej, że zamierzałam przeprowadzać je w Polsce, ojczyźnie kompozytora, gdzie niechętny stosunek do muzyki Mistrza cechował wielu decydentów…” i dalej pisze „…Nominację na dyrektora tej imprezy otrzymałam dzięki pani Marszałek-Młyńczyk, a także Izabeli Bojkowskiej. Obie Panie zrobiły w ostatnich latach sporo dla muzyki i środowiska muzycznego…”

Po otrzymaniu nominacji Maria Foltyn natychmiast uruchomiła machinę konkursową zakładając Towarzystwo Miłośników Muzyki Moniuszki (TMMM), którego głównym celem było powołanie do życia konkursu i tym samym promowanie muzyki Moniuszki w świecie.

1 maja 1989 roku odbył się pierwszy walny zjazd, na którym dokonano wyboru władz. Prezesem została Maria Fołtyn, wiceprezesami Barbara Zagórzanka i Wojciech Adamczewski, sekretarzem Antoni Wicherek, a skarbnikiem Eugenia Stępniewska. Ponadto do zarządu weszły Elżbieta Gromadzka i Halina Stano. W tym składzie Towarzystwo zostało zarejestrowane w KRS-ie. Członkami stowarzyszenia byli wybitni śpiewacy i przedstawiciele środowiska muzycznego.

Upłynęło jednak kilka lat nim Maria Fołtyn, dzięki swojemu uporowi, doprowadziła w 1992 roku do zorganizowania I-go Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. Stanisława Moniuszki. Zgodnie z założeniem programowym Towarzystwa, miał on promować twórczość swego patrona i polską muzykę poza krajem, a młodzi utalentowani uczestnicy konkursu odkrywać piękne karty naszej bogatej, a jakże mało znanej w świecie, literatury wokalnej. Pod tym kątem został specjalnie opracowany przez Marię Fołtyn i Stanisława Leszczyńskiego zestaw repertuarowych pozycji dla uczestników konkursu. Nuty dla młodych śpiewaków oraz zaproszenia do udziału w konkursie, członkowie Towarzystwa rozsyłali po całym świecie.

Organizatorem pierwszego Konkursu zostało Towarzystwo Miłośników Muzyki Moniuszki przy współudziale Filharmonii Narodowej. Jej ówczesny dyrektor, Kazimierz Kord, zainteresowany projektem konkursu, chętnie włączył się do prac nad jego artystycznym kształtem. I tak w gmachu Filharmonii Narodowej w Warszawie odbył się pierwszy Konkurs w roku 1992, a trzy lata później, również i drugi.

Najpilniejszym zadaniem nowo powstałego Towarzystwa było zdobycie właściwego lokalu na działalność statutową. Niestety, nie pomogło wstawiennictwo wielu znanych artystów i działaczy kultury, ani pisma Ministerstwa Kultury i Sztuki do stołecznego Ratusza. Towarzystwu nie przydzielono lokalu. W tej sytuacji biurem stało się prywatne mieszkanie Marii Fołtyn, w którym załatwiała większość spraw Towarzystwa i Konkursu do końca swojej działalności.

III Konkurs Wokalny im. Stanisława Moniuszki w roku 1998 został przeniesiony na stałe do gmachu Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie, najwłaściwszej dla jego rangi siedziby. Stało się to za sprawą zaproszenia ówczesnego dyrektora teatru, Janusza Pietkiewicza. „Sukces pierwszego Konkursu” – wspominał Janusz Pietkiewicz – „nie oznaczał otwarcia łatwej drogi do kolejnych edycji. Zdeterminowana i niestrudzona Maria Fołtyn walczyła bowiem ciągle o fundusze, sponsorów i o istnienie Konkursu, jako najlepszego, a zarazem najprostszego sposobu na promocję polskiej muzyki w świecie.”

Z inicjatywy dyrektora Janusza Pietkiewicza, patronem dużej sali Teatru Wielkiego – Opery Narodowej stał się w roku 1996 Stanisław Moniuszko, Teatr Wielki – Opera Narodowa współorganizatorem konkursu, a Towarzystwo uzyskało siedzibę. Ta formuła organizacyjna Konkursu trwała do 2010 roku. Nie zmieniło to jednak faktu, że z wyjątkiem okresu, w którym zaczynało funkcjonować organizacyjne biuro Konkursu, Maria Fołtyn, nie mając stałych etatowych pracowników, prawie wszystko załatwiała w domu i to głównie na własny koszt.

Dyrektorem Konkursu była do roku 2010. 20 lipca, decyzją Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, została mianowana Honorowym Dyrektorem Artystycznym Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. Stanisława Moniuszki. Choć funkcję tę pełniła do końca życia, to faktycznie jedynym organizatorem Konkursu stał się Teatr Wieki – Opera Narodowa. Od tego momentu Towarzystwo straciło swoją siedzibę w Teatrze, uzyskując jedynie zgodę Dyrekcji na zachowanie adresu i organizację swoich zebrań w jednej z sal Teatru.

Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Stanisława Moniuszki w Warszawie w latach 1992 – 2010

Lista Laureatów i Skład Jury Konkursowego

Maria Fołtyn wspólnie z Towarzystwem Miłośników Muzyki Moniuszki ( TMMM) zorganizowała w latach 1992 – 2010 siedem kolejnych edycji Konkursu Wokalnego dla młodych śpiewaków operowych z całego świata, którzy w dniu jego rozpoczęcia nie ukończyli 35 lat. Konkurs podzielony był na trzy etapy, dwa z towarzyszeniem fortepianu, a trzeci finałowy z towarzyszeniem orkiestry. Dobór programu odbywał się na podstawie listy repertuarowej przygotowanej dla uczestników przez organizatorów Konkursu. Album zawierał zestaw utworów, które kandydaci mogli zaśpiewać w zależności od etapu; i tak w I etapie były to arie operowe (z XVIII lub XIX wieku) i pieśni polskie (z XIX lub XX wieku), w II etapie arie operowe z tego samego okresu, ale inne niż w I etapie oraz pieśni z repertuaru światowego (XIX i XX wiek), wreszcie na etap III składały się prezentacje polskich arii operowych, arii operowych lub operetkowych z repertuaru Stanisława Moniuszki i arii operowych z repertuaru światowego.
W 2004 roku ukazała się książka „Moniuszko dla świata – Historia i kulisy Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. Stanisława Moniuszki” (wyd. „Twoje Zdrowie”), dokumentująca pierwsze pięć edycji konkursu.

1. Skład Jury Międzynarodowych Konkursów Wokalnych im. Stanisława Moniuszki w latach 1992-2010

• 1992 / I Konkurs
Teresa Żylis-Gara /przewodnicząca/, Helena Oliveira, Heljä Angervo, Irina Archipowa, Mieczysław Dondajewski, Maria Fołtyn, Akio Fujiwara, Wanda Harasimowicz-Wilk, Andrzej Hiolski, Antonina Kawecka, Jerzy Marchwiński, Franz Müller-Heuser, Giuseppe Pastorello, Eugeniusz Sąsiadek, Janina Stano

• 1995 / II Konkurs
Jerzy Artysz /przewodniczący/, Irina Archipowa, Fedora Barbieri, Maria Fołtyn, Wadim Jakoniuk, Luigi Ferrari, Gerhard Kahry, Bogusław Kaczyński, Teresa Kubiak, Tamara Novichenko, Helena Oliveira, Rusko Ruskow, Udo Zimmermann

• 1998 / III Konkurs
Eugeniusz Sąsiadek /honorowy przewodniczący/, Ryszard Karczykowski /przewodniczący/, Irina Archipowa, Regina Crespin, Maria Fołtyn, Rene Kollo, Teresa Kubiak, Helena Łazarska, Virgilijus Noreika, Helena Oliveira, Sergio Segalini, Guo Shuzhen, Eric Stafecki-Stafford, Stefania Toczyska

• 2001 / IV Konkurs
Jacek Kaspszyk /honorowy przewodniczący/, Teresa Kubiak /przewodnicząca/, Jerzy Artysz, Maria Fołtyn, Leyla Gencer, Larisa Gergieva, Ryszard Karczykowski, Jewgienij Niestierenko, Rolando Panerai, Sergio Segalini, Guo Shuzhen, Krystyna Szostek-Radkowa, Stefania Toczyska, Teresa Żylis-Gara, hr. Wojciech Dzieduszycki /honorowy członek/, Eugeniusz Sąsiadek /honorowy członek/

• 2004 / V Konkurs
Jacek Kaspszyk /honorowy przewodniczący/, Kazimierz Kord /przewodniczący/, John Allison, Claudio Desderi, Maria Fołtyn, Larisa Gergieva, Ioan Holender, Gerhard Kahry, Ryszard Karczykowski, Tom Krause, Eva Martón, Ewa Podleś, Jadwiga Rappé, Sergio Segalini, Guo Shuzen, Martha Eggerth /gość Jury/

• 2007 / VI Konkurs
Kazimierz Kord /przewodniczący/, Claudio Desderi, Zdzisława Donat, Mirella Freni, Larisa Gergieva, Guo Shuzhen, Piotr Kamiński, Charles Kellis, Tom Krause, Hanna Lisowska, Virgilijus Noreika, Bogdan Paprocki, Hanna Rumowska-Machnikowska, Sergio Segalini, Galina Visnevskaya

• 2010 / VII Konkurs
Wiesław Ochman /przewodniczący/, Gwendolyn Bradley, Larisa Gergieva, Ioan Holender, Raina Kabaivanska, Izabella Kłosińska, Tom Krause, Ewa Michnik, Stanisław Moryto, Elena Obraztsova, Andrzej Rottermund, Sergio Segalini, Guo Shuzhen

2. Laureaci Międzynarodowych Konkursów Wokalnych im. Stanisława Moniuszki w latach 1992-2010

I edycja konkursu (10–19 czerwca 1992)

Kobiety:
I nagroda: Urszula Kryger – Polska
II nagroda: Barbara Dobrzańska – Polska
III nagroda: Maria J. Costa Di Fabio – Urugwaj

Mężczyźni:
I nagroda: Andriej Spiechow – Rosja
II nagroda: Andrij Szkurhan – Ukraina
III nagroda: Adam Zdunikowski i Marcin Bronikowski – obaj Polska

II edycja konkursu (21-29 kwietnia 1995)

I nagroda: Cara O’Sullivan – Irlandia
II nagroda: La Kyung-hye – Korea Południowa
III nagroda: Natalia Jutesz – Ukraina
IV nagroda: Daniel Marcin Borowski – Polska
V nagroda: Aleksandra Dursieniewa – Ukraina
VI nagroda: Aleksander Guriec – Ukraina

III edycja konkursu (2–11 listopada 1998)

Kobiety:
I nagroda: Aleksandra Kurzak – Polska
II nagroda: Elena Wiszniewska – Ukraina
III nagroda: Li Guoling – Chiny oraz Katarzyna Trylnik – Polska

Mężczyźni:
I nagroda: Jacek Janiszewski – Polska
II nagroda: Michaił Gubski – Rosja
III nagroda: Andriej Grigoriew – Rosja oraz Andriej Romanienko – Ukraina

IV edycja konkursu (20–29 kwietnia 2001)

Kobiety:
I nagroda: Monika Walerowicz – Baranowska – Polska
II nagroda: Wu Bixia – Chiny
III nagroda: Anna Kiknadze oraz Jekaterina Sołowjowa – obie Rosja

Mężczyźni:
I nagroda: Tomasz Kuk – Polska
II nagroda: Tomasz Krzysica – Polska
III nagroda: Daniil Sztoda – Rosja

V edycja konkursu (13–22 maja 2004)

Kobiety:
I nagroda: Lorraine Hinds – USA
II nagroda: Wiktoria Jastriebowa – Rosja
III nagroda: Ewa Biegas – Polska

Mężczyźni:
Grand Prix: Wladimir Moroz – Białoruś
I nagroda: Michaił Koleliszwili – Rosja
II nagroda: Ilia Bannik – Rosja
III nagroda: Arsen Sogomonian – Armenia

VI edycja konkursu (13–22 kwietnia 2007)

Kobiety:
I nagroda: Oxana Shilova – Rosja
II nagroda: Kristina Kapustynska – Ukraina
III nagroda: Małgorzata Olejniczak – Polska

Mężczyźni:
I nagroda: Alexey Markov – Rosja
II nagroda: Rafał Bartmiński – Polska
III nagroda: nie przyznano

VII edycja konkursu (19-28 maja 2010)

Kobiety:
Grand prix: Eliza Kruszczyńska – Polska
I nagroda: Aleksandra Kubas – Polska
II nagroda: Gelena Gaskarowa – Rosja
III nagroda: Katarzyna Oleś-Blacha – Polska

Mężczyźni:
I nagroda: Yury Haradzetski – Białoruś
II nagroda: Adam Palka – Polska
III nagroda: Andrei Bondarenko – Ukraina

https://teatrwielki.pl/dzialalnosc/konkurs-moniuszkowski/archiwum-konkursu/
https://teatrwielki.pl/dzialalnosc/konkurs-moniuszkowski/