Rocznica 150-lecia śmierci Stanisława Moniuszki w Towarzystwie Miłośników Muzyki Moniuszki

Wychodząc z pomysłem organizacji uroczystego koncertu w hołdzie dla swojego Patrona w Zamku Królewskim w Warszawie, Towarzystwo Miłośników Muzyki Moniuszki pragnęło podtrzymać piękną tradycję upamiętniania znamiennych wydarzeń związanych z postacią Stanisława Moniuszki w tym królewskim wnętrzu, miejscu najbardziej adekwatnym do okoliczności. Wydarzenia miały wówczas miejsce z inicjatywy śp. Marii Fołtyn.

W momencie, kiedy Maria Fołtyn zaczęła się wycofywać z aktywnej działalności, powoli przekazywała pałeczkę Towarzystwu Miłośników Muzyki Moniuszki. Pierwszym, znaczącym dla stowarzyszenia projektem, był koncert zorganizowany na 140-lecie śmierci Stanisława Moniuszki w roku 2012. We wstępie do książeczki programowej koncertu, prezes TMMM, Jolanta Rostworowska, wspomina to wydarzenie. PROGRAM KONCERTU DO POBRANIA

Choć autorem koncepcji programu koncertu w Zamku Królewskim w Warszawie jest Towarzystwo, to Urząd Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy przyłączył się aktywnie do realizacji projektu, stając się cennym współorganizatorem wydarzenia o niezaprzeczalnym wkładzie i pomocy, za co Towarzystwo pragnie tu wyrazić swoją wdzięczność. Sam Burmistrz Dzielnicy Śródmieście, Pan Aleksander Ferenc, uświetnił koncert swoją obecnością i w ciepłych słowach wypowiedział się o Stanisławie Moniuszce przed rozpoczęciem koncertu. Koncert zaś poprowadził, ze swoja zwyczajową swadą i erudycją, Tadeusz Deszkiewicz, b. prezes Towarzystwa, a obecnie prezes Radia Dla Ciebie.

DO POSŁUCHANIA:

Na afiszu koncertu organizowanego przez Urząd Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy w Bazylice Świętego Krzyża, po Mszy św. zamówionej przez Towarzystwo Miłośników Muzyki Moniuszki, widnieje logo naszego stowarzyszenia. Wprawdzie Towarzystwo nie uczestniczyło w organizacji przedsięwzięcia, ale Urząd Dzielnicy Śródmieście zwrócił się do nas z prośbą o ułożenie programu koncertu rocznicowego na który miały się złożyć pieśni i arie Stanisława Moniuszki. Zadania podjęła się sekretarz Towarzystwa, Anna Kutkowska – Każmierczak (pseudonim artystyczny Anna Kass), sama świetna śpiewaczka, której udało się zaprosić znakomitych wykonawców.

Kolejnym wydarzeniem, któremu patronowało Towarzystwo, był niezwykle ciekawy i i znakomity dla swoich walorów tak artystycznych jak i edukacyjnych, „Maraton Moniuszkowski”, którego inicjatorką i pomysłodawczynią była Ewelina Sielska-Badurek, członek naszego stowarzyszenia, działająca z niezwykłym rozmachem i konsekwencją na obrzeżach Warszawy w Karczewie koło Otwocka. Przedstawiamy krótki reportaż z tego godnego pochwały, przedsięwzięcia.

Maraton Moniuszkowski w ramach tegorocznej, IV-tej odsłony Międzypokoleniowych Spotkań Muzycznych już za nami. 4 czerwca 2022 w niezwykłej Sali Balowej Pałacu Bielińskich w Otwocku Wielkim (Muzeum Wnętrz w Otwocku Wielkim, filia Muzeum Narodowego w Warszawie) zaprezentowaliśmy różnorodną twórczość Stanisława Moniuszki, aby upamiętnić 150-tą rocznicę śmierci kompozytora. W czasie 4 koncertów można było posłuchać:

1. Aranżacji pieśni Moniuszki na głos (Ewelina Sielska-Badurek), beat-box (Patryk Tik-Tak Matela), wiolonczelę (Mikołaj Pałosz) i fortepian (Bartłomiej Zajkowski przetłumaczonych na bardziej współczesny język muzyczny
2. Rzadko wykonywanych utworów oratoryjnych w wykonaniu Ensamble Quattro Voce (Marta Wróblewska, Aleksandra Pawluczuk, Paweł Pecuszok, Przemysław Kummer) oraz pianistki Marty Sulikowskiej-Godlewskiej
3. Utworów fortepianowych w wykonaniu Anastasiia Martseniuk i Bartłomieja Zajkowskiego oraz
4. Pieśni w wykonaniu Eweliny Sielskiej Badurek i Bartłomieja Zajkowskiego.

Ponadto Igor Pogorzelski oraz Ewelina Sielska-Badurek przybliżyli twórczość i postać kompozytora. Wydarzeniu towarzyszyły warsztaty z malarstwa w pałacowej oranżerii zorganizowane przez Stowarzyszenie UTW Karczew. Dodatkowo każdy w skupieniu mógł przeczytać o Stanisławie Moniuszce – zwięzłe informacje podane zostały na planszach edukacyjnych.

Organizatorem wydarzenia jest Stowarzyszenie Rozgłos. Tegoroczna odsłona festiwalu to Muzyczne Drogi do Niepodległej, która odbywa się dzięki dofinansowaniu z Niepodległa oraz z Powiat Otwocki. Partnerzy wydarzenia, to:

Muzeum Wnętrz w Otwocku Wielkim – Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Karczewie, Towarzystwo Miłośników Muzyki Moniuszki, Stowarzyszenie UTW Karczew, a patroni medialni, to RDC IOtwock Otwocki Kalendarz Kulturalny oraz Głos Karczewa.

Kolejne wydarzenie w ramach Festiwalu odbędzie się 23 października o godzinie 19, w Urzędzie Miasta i Gminy Karczewie. Tego dnia zapraszamy na piosenkę międzywojenną.

Dla tych, którzy chcieliby jeszcze posłuchać Moniuszki, zapraszamy 30 lipca na gale operową z ariami i duetami z m.in. oper kompozytora oraz 27 sierpnia na inscenizację kantat mitologicznych Stanisława Moniuszki – „Milda” i „Nijoła”. Wydarzenia odbędą się w ramach nowego festiwalu – Opera w Pałacu w Muzeum Wnętrz w Otwocku Wielkim.

Zachęcamy do śledzenia funpage na FB: @StowarzyszenieRozglos

PLAKAT PROMUJĄCY WYDARZENIE

RELACJA VIDEO

4 czerwca 2022 roku w siedzibie Pałacu Staszica przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, odbyła się I Ogólnopolska Konferencja Popularno – Naukowa i Artystyczna „Stanisław Moniuszko i Wyobraźnia Romantyczna”, zorganizowana przez skarbnika stowarzyszenia, p. Jolantę Pszczółkowską-Pawlik, która z ramienia swojej Fundacji realizowała to ważne wydarzenie i przewodniczyła obradom z udziałem wybitnych muzykologicznych autorytetów, wykonawców, oraz przedstawicieli środowiska muzycznego.

Kolejną niezwykle cenną moniuszkowską inicjatywą, której patronowało Towarzystwo, był III Powiatowy Konkurs Multimedialny „Zaszalej z Moniuszką. Moniuszko w toku”, którego inicjatorką była p. Monika Jazownik, członek naszego stowarzyszenia. Finał konkursu odbył się 22 czerwca 2022 w Młodzieżowym Domu Kultury „Muranów” im. C.K. Norwida przy ul. Stawki w Warszawie.

Drugie wydarzenie rocznicowe Towarzystwa, w przeciwieństwie do Koncertu w Zamku Królewskim w Warszawie, ulegało ciągłym zmianom programowo-organizacyjnym. W momencie kiedy zakiełkował pomysł zamówienia „Requiem„ jako najbardziej stosownej formy do okoliczności i przy tym nawiązującej do religijnego wątku przewijającego się w całej twórczości kompozytora, Towarzystwo postanowiło zaproponować napisanie dzieła jednemu z nestorów w gronie naszych twórców. Powstały w ten sposób utwór byłby nie tylko wyrazem hołdu stowarzyszenia dla swojego Patrona, ważnym wydarzeniem w kontekście rocznicowych celebracji, ale również trwałym, wymiernym wkładem Towarzystwa w naszą kulturę muzyczną. Napisanie dzieła Zarząd powierzył Marcinowi Błażewiczowi. Prawykonanie Requiem miało się odbyć dokładnie4 w 150. rocznicę śmierci Stanisława Moniuszki w Bazylice św. Krzyża w Warszawie, gdzie odbyły się uroczystości żałobne po Jego odejściu w roku 1872. W koncercie przewidziany był udział Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie i Chóru Teatru Wielkiego – Opery Narodowej.
Nagłe odejście Marcina Błażewicza pokrzyżowało wszystkie plany. Pozostawione przez kompozytora szkice w niczym nie odpowiadały spodziewanej, wielko-formatowej, kompozycji, tym bardziej, że udział partii chóralnej, nie był jeszcze w partyturze w ogóle zaznaczony. Wobec tej trudnej, nieoczekiwanej sytuacji, Zarząd nie chciał podjąć żadnej pochopnej decyzji bez zapoznania się ze stanem osieroconego dzieła I powierzył to zadanie uczniowi i asystentowi zmarłego kompozytora, Ignacemu Zalewskiemu. Analiza partytury uwidoczniła jednak, że przypisanie Marcinowi Błażewiczowi autorstwa dzieła na podstawie szczątkowych de facto zapisów, byłoby poprostu nadużyciem. Towarzystwo było o krok od rezygnacji z projektu. Dopiero deklaracja Ignacego Zalewskieg0, że byłby w stanie napisać zupełnie nowe dzieło na podstawie zapisanych w szkicach wątków tematycznych, skłoniło Zarząd do podjęcia ryzyka zamówienia Requiem u młodego, dynamicznego twórcy, który nadał dziełu tytuł „Requiem in memoriam Stanisław Moniuszko z wykorzystaniem szkiców Marcina Błażewicza (1951-2022)”.
Na przestrzeni kilkumiesięcznych pertraktacjii, nastąpił szereg zmian wykonawczo-organizacyjmych. Z braku chóru powstawał utwór symfoniczny z udziałem solistów Prawykonanie kompozycji było kilkakrotnie przesuwane, by ostatecznie uplasować się w Studiu Koncertowym Polskiego Radia w Warszawie im. Witolda Lutosławskiego w dniu 13 listopada 2022r. W tym momencie „Dwójka” stała się współorganizatorem koncertu z udziałem Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie pod dyrekcją Moniki Wolińskiej oraz solistów: Małgorzaty Trojanowskiej – sopran, Agnieszki Zińczuk – mezzosopran, Jacka Szponarskiego – tenor i Leszka Lorenta – perkusja. Requiem przewidziane przez Ignacego Zalewskiego na ok. 30 minut, nie mogło wypełnić programu koncertu. Wobec tego z uwagi na rocznicowy charakter wydarzenie zostały dobrane dwa utwory orkiestrowe Stanisława Moniuszki: Marsz żałobny Aleksandra Orłowskiego i Polonez Koncertowy A-dur, a także Rapsodia Litewska op. 11 Mieczysława Karłowicza i „Perły Moniuszkowskie” – 15 pieśni na orkiestrę Zygmunta Noskowskiego, ucznia Stanisława Moniuszki.. Koncert był transmitowany w „Dwójce” Polskiego Radia wzbudzając duże zainteresowanie. Ku nieskrywanej satysfakcji Towarzystwa frekwencja ha koncercie dopisała, a prawykonanie Requiem Ignacego Zalewskiego spotkało się z dużym aplauzem publiczności.
Obecny na koncercie prof. Stanisław Dąbek przesłał Towarzystwu swoje cenne uwagi na temat koncertu. Jego artykuł miał ukazać się drukiem, ale z przyczyn technicznych nie mógł pojawić się we właściwym terminie. Wobec powyższego, za przyzwoleniem Pana Profesora, zamieszczany pełny tekst na stronie Towarzystwa.

„

13 listopada. Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego

Koncert i Requiem in memoriam Stanisław Moniuszko

Tym wydarzeniem Towarzystwo Miłośników Muzyki Moniuszki uczciło 150. rocznicę śmierci przedwcześnie zmarłego w Warszawie kompozytora. Prezes Towarzystwa Jolanta Rostworowska zaproponowała niebanalny układ koncertu. Dwa utwory – otwierający i zamykający łączył Moniuszko, zarówno „aranżer” opracowanego na orkiestrę Marsza żałobnego Antoniego Orłowskiego, jak i kompozytor Poloneza koncertowego na orkiestrę. Tę klamrę wypełniły również utwory orkiestrowe, związane symbolicznie z pamięcią o kompozytorze (blisko 20 lat tworzącym w Wilnie) – Rapsodia litewska Mieczysława Karłowicza (którego ojciec Jan często dosłownie „ratował”, zbierając rozproszone po śmierci Moniuszki, partytury) i Perły Moniuszkowskie, pieśni w opracowaniu Zygmunta Noskowskiego (zasłużonego również w „przejrzeniu i sprawdzeniu” partytur Moniuszki). Natomiast zamówieniem specjalnym na tę moniuszkowską rocznicę było prawykonane Requiem in memoriam Stanisław Moniuszko. Kompozycja młodego twórcy Ignacego Zalewskiego, absolwenta Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, ucznia zmarłego przed rokiem Marcina Błażewicza. Trzeba dopowiedzieć, że zamówienie złożone profesorowi, sfinalizował jego uczeń. „Materiały niedokończonej kompozycji stały się drogowskazem dla stworzenia dzieła nowego. Nie powstała zatem rekonstrukcja pierwotnego zamysłu Marcina Błażewicza, ale utwór oparty na zasygnalizowanych wątkach tematycznych” – pisze w komentarzu do programu Marek Zwyrzykowski. Tytuł utworu, przynajmniej od XIX w. trzeba rozumieć wieloznacznie, odkąd zaczęto tworzyć kompozycje niezależnie od liturgii mszy żałobnej. W XX/XXI w. dokonywano fuzji z muzyką filmową, instrumentalną i jazzem. W konsekwencji muzyce Requiem nadawano charakter uniwersalny, stosowano nowoczesne (nierzadko awangardowe) techniki kompozytorskie. Dążono do odnowienia brzmienia i nowej, zróżnicowanej ekspresji. W ten kontekst zasygnalizowanych tendencji wpisuje się Requiem Zalewskiego. Kilka wybranych, przekrojowych, najwyżej dwuwyrazowych myśli łacińskiej mszy żałobnej tworzy tekst tej swojego rodzaju „muzyki sentencyjnej”. Ten łańcuch eschatologiczny – „duchowy” obejmuje: „wieczny odpoczynek” (Requiem aeternam z tekstu Introitu i Graduału), „prośbę o zmiłowanie” (Kyrie eleison), „dzień pomsty” (Dies irae), „dzień płaczu” (Lacrimosa), „światłość wiekuistą” (Lux aeterna z tekstu Komunii) oraz In Paradisum – Marcin Błażewicz in memoriam („Do raju”, z tekstu antyfony). Myśli te, w założeniu ważne dla słuchacza, są wyraźnie słyszalne, śpiewnie „deklamowane” i wielokrotnie, ekspresyjnie powtarzane przez trzy głosy solowe (sopran, mezzosopran i tenor). Zawierają wprawdzie żałobę, lament i pocieszenie, nie jest to jednak w intencji kompozytora krąg związany z określonym wyznaniem bądź dogmatem. Ta „muzyka sentencyjna” ma charakter raczej uniwersalny, eksponując współczesne „tu i teraz”. Różne wyzwania i odcienie dzisiejszej egzystencji: niepewność, strach, grozę być może wojny, także perspektywę nadziei. Służą temu różne środki kompozytorskie. Niezwykle zróżnicowane brzmienie, bez tradycyjnych odniesień tonalnych. W kolejnych ogniwach formy z sentencjami tekstu, powracają pewne motywy (zwłaszcza z interwałami sekundy małej oraz tercji małej i wielkiej). Ekspresję dzieła charakteryzują ciągłe zmiany grup instrumentów wraz z dynamiką o najszerszej, możliwej skali głośności. Ważną funkcję, nie tylko wprowadzania wielkich kontrastów, lecz także kolorystyczną ma rozbudowana perkusja. Requiem Ignacego Zalewskiego wpisuje się twórczo we wspomniane nowe tendencje tego gatunku o wielkiej tradycji duchowego przesłania. Może też budzić kontrowersje. Jednak słuchacze wypełniając całą salę docenili tę nową propozycję, przyjmując entuzjastycznie zarówno dzieło, jak i cały koncert zakończony bisem fragmentu Poloneza. Dyrygent Monika Wolińska znakomicie przygotowała oraz poprowadziła prawykonanie i koncert, wraz ze świetnie dysponowanymi wykonawcami: solistami – Małgorzatą Trojanowską (sopran), Agnieszką Zińczuk (mezzosopran), Jackiem Szponarskim (tenor), Leszkiem Lorentem (perkusja) i Orkiestrą Polskiego Radia w Warszawie.

Stanisław Dąbek
kom. 506 66 1957
e-mail: stanislaw.dabek@chopin.edu.pl

„

DO POSŁUCHANIA: